Tình trạng ửng đỏ của da (Rosacea)

Rosacea (còn gọi là chứng đỏ mặt) là một tình trạng ửng đỏ của da. Vì Rosacea liên quan tới thẩm mĩ nên nó có thể gây ảnh hưởng tới các hoạt động thường ngày, giao tiếp và công việc của bệnh nhân. Hãy cùng tìm hiểu về Rosacea qua bài viết dưới đây.

Bệnh rosacea (hay còn gọi là chứng đỏ mặt) là một bệnh da phổ biến gây mẩn đỏ ở mặt và thường tạo ra những vết màu đỏ, thậm chí mụn đỏ hay mụn mủ. Bệnh làm da trở nên đỏ ở các vùng mũi, cằm, má và trán. Lâu ngày, da sẽ trở nên đỏ nhiều hơn và các mạch máu cũng có thể nhìn thấy rõ hơn.

Rosacea gây ảnh hưởng tới thẩm mĩ của người bệnh, do đó có thể gây tác động tiêu cực về tâm lí trong cuộc sống. Kiên trì điều trị có thể giúp kiểm soát Rosacea ở một mức độ nhất định.

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh rosacea có thể bùng lên trong một thời gian từ vài tuần đến vài tháng và sau đó giảm dần. Rosacea có thể bị nhầm lẫn với mụn trứng cá, dị ứng hoặc các vấn đề về da khác. Nếu không được điều trị sớm, bệnh rosacea có xu hướng tăng theo thời gian.

Yếu tố di truyền hoặc các yếu tố môi trường được cho là nguyên nhân gây ra bệnh rosacea. Rượu, đồ uống nóng và các loại thực phẩm nhất định tuy không gây ra bệnh nhưng có thể làm cho bệnh nặng hơn. Ánh nắng, stress, tập thể dục quá mức, tắm hơi, dùng thuốc corticosteroid hoặc các thuốc huyết áp cũng có thể làm bệnh trở nên nặng hơn.

Các yếu tố nguy cơ của hiện tượng da ửng đỏ bao gồm:

• Bất thường về mạch máu:

Nhiều chuyên gia tin rằng sự bất thường của mạch máu vùng mặt là yếu tố chính gây ra Rosacea. Điều này có thể giải thích các triệu chứng như nóng bừng, nổi ửng đỏ trên da và nổi mạch máu kéo dài. Tuy nhiên nguyên nhân gây ra bất thường mạch máu lại không rõ.

• Các peptide ở da:

Nghiên cứu gần đây cho thấy những yếu tố khởi phát từ bên ngoài như tia cực tím, đồ ăn cay, rượu (đặc biệt là rượu vang đỏ), tập luyện, căng thẳng, nóng và lạnh có thể kích hoạt một số phân tử trong da được gọi là các peptide. Nồng độ các peptide tăng lên có thể tác động lên hệ miễn dịch hoặc hệ thần kinh – mạch máu của da. Sự hoạt hóa các hệ này gây ra các hiện tượng giãn mạch, da ửng đỏ và viêm.

• Các loài vi mạt:

Các loài vi mạt (mạt có kích thước rất nhỏ) có tên demodex folliculorum thường sống trên da người và vô hại, nhưng với người mắc Rosacea số lượng vi mạt tồn tại đặc biệt lớn, và rất có thể điều này là một trong các yếu tố gây nên đỏ mặt. Hiện nay người ta chưa chắc chắn vi mạt là nguyên nhân hay là hậu quả của da ửng đỏ, nhưng có một số giả thuyết về việc các triệu chứng của bệnh là do các phản ứng của da với vi khuẩn có trong phân của mạt.

• Yếu tố di truyền:

Rosacea dường như có tính chất gia đình, mặc dù vẫn chưa rõ yếu tố di truyền nào có liên quan hoặc di truyền giữa các thế hệ như thế nào.

Hiện tượng da ửng đỏ có một số yếu tố gây khởi phát. Các yếu tố này không phải nguyên nhân trực tiếp gây ra Rosacea, nhưng nó làm cho các triệu chứng xuất hiện hoặc trở nên trầm trọng hơn, bao gồm:

• Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời;
• Căng thẳng;
• Thời tiết nóng hoặc lạnh;
• Gió mạnh;
• Luyện tập gắng sức;
• Đồ uống có cồn;
• Tắm nước nóng;
• Đồ ăn cay;
• Thức uống nóng;
• Không khí ẩm;
• Caffeine;
• Mãn kinh;
• Sản phẩm từ sữa;
• Các bệnh lí và thuốc điều trị bệnh nhất định.

Đa số người mắc Rosacea biểu hiện các triệu chứng theo đợt, nghĩa là có một thời gian các triệu chứng nặng lên, sau đó là một thời gian các biểu hiện nhẹ đi. Triệu chứng của da ửng đỏ có thể xuất hiện khác nhau tùy từng người, bao gồm:

• Da ửng đỏ: rất nhiều người mắc bệnh rosacea có tiền sử da bị ửng đỏ thường xuyên. Tình trạng đỏ mặt có thể xuất hiện và biến mất, nhưng thường là dấu hiệu sớm nhất của bệnh.
• Da bị đỏ liên tục: tình trạng mặt đỏ liên tục giống như da đỏ hoặc cháy nắng và không biến mất;
• Mụn đỏ hay mụn mủ: các mụn đỏ hay mụn mủ thường phát triển thành bệnh rosacea. Thỉnh thoảng các mụn đỏ có thể giống như mụn trứng cá, nhưng không có mụn đầu đen. Cảm giác nóng hay châm chích cũng có thể xuất hiện;
• Các mạch máu xuất hiện: các mạch máu nhỏ xuất hiện rõ trên da.
• Kích ứng mắt: mắt có thể bị kích ứng, chảy nước mắt hoặc đỏ ngầu ở vài người mắc bệnh rosacea. Tình trạng này gọi là Rosacea mắt, cũng có thể gây mụn lẹo, đỏ và sưng mí mắt. Nếu tình trạng nghiêm trọng mà không được điều trị, có thể dẫn đến tổn thương giác mạc và mất thị lực.
• Cảm giác nóng rát hay châm chích: cảm giác nóng rát hay châm chích, ngứa có thể xảy ra trên mặt.
• Da khô: thô ráp tại vùng da mặt trung tâm, làm da trở nên rất khô.
• Da đóng mảng: các mảng đỏ có thể hình thành nhưng không thay đổi các vùng da xung quanh.
• Da dày lên: Những người bị Rosacea mức độ nặng có thể gặp tình trạng da dày lên, thường là khu vực quanh mũi, khiến mũi có hình dáng bất thường (mũi phì đại). Mũi phì đại không thường gặp, là triệu chứng nặng, xuất hiện sau nhiều năm bị bệnh, và thường chỉ gặp trên bệnh nhân nam giới.

Các triệu chứng khác có thể gặp bao gồm:

• Da nhạy cảm: Cảm giác nóng bỏng, ngứa, và đau.
• Da khô ráp.
• Sưng mặt (phù bạch mạch).

Rosacea gần như không bao giờ xuất hiện các tổn thương vĩnh viễn (tổn thương sẹo hóa).

Hiện tượng da ửng đỏ có một dạng ảnh hưởng tới mắt, với các triệu chứng biểu hiện là:

• Cảm giác có vật gì đó trong mắt.
• Khô mắt.
• Cảm giác kích thích, xuất hiện vằn đỏ ở mắt.
• Viêm mi mắt.

Rosacea đôi khi khiến giác mạc bị viêm và tổn thương, và các biểu hiện nghiêm trọng có thể xuất hiện là:

• Đau mắt.
• Nhạy cảm với ánh sáng.
• Suy giảm thị lực.

Nếu các dấu hiệu và triệu chứng nêu trên xuất hiện kéo dài, hãy thăm khám bác sĩ. Trường hợp xuất hiện các dấu hiệu bất thường về mắt, hãy đi khám bác sĩ chuyên khoa ngay lập tức, bởi viêm giác mạc không được điều trị đúng và kịp thời có thể gây mất thị lực vĩnh viễn.

Điều trị Rosacea nhằm mục đích kiểm soát các dấu hiệu và triệu chứng, bởi vậy điều trị càng sớm thì càng hạn chế được sự tăng nặng của bệnh. Thời gian điều trị Rosacea tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, vào mức độ nặng của bệnh nhân. Một điểm cần lưu ý trong điều trị là Rosacea hay tái phát.

6.1 Thuốc điều trị

Loại thuốc điều trị mà bác sĩ chỉ định sẽ dựa trên triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân. Bệnh nhân có thể phải sử dụng phối hợp thuốc để đạt hiệu quả tốt nhất:

• Thuốc tại chỗ: Các loại thuốc tại chỗ được sử dụng dưới dạng kem hoặc gel bôi lên vùng da biểu hiện bệnh. Các loại thuốc thường dùng là brimonidine (Mirvaso), oxymetazoline (Rhofade), azelaic acid (Azelex, Finacea), metronidazole (Metrogel, Noritate,…), và một loại thuốc rất mới là ivermectin (Soolantra).
• Kháng sinh đường uống: Sử dụng với trường hợp da ửng đỏ mức độ trung bình và nặng có xuất hiện mụn mủ.
• Thuốc trị trứng cá đường uống: Nếu bệnh nhân bị da ửng đỏ mức độ nặng mà không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, bác sĩ có thể kê thuốc điều trị trứng cá đường uống là isotretinoin (Amnesteem, Claravis,…) để điều trị các tổn thương giống như trứng cá của Rosacea.

6.2 Các liệu pháp

Liệu pháp laser và các liệu pháp ánh sáng khác có thể giúp làm giảm sự ửng đỏ do mạch máu bị giãn.

6.3 Tránh các yếu tố gây khởi phát bệnh

Hãy cố gắng tránh các yếu tố gây khởi phát hoặc làm nặng thêm triệu chứng da ửng đỏ.

6.4 Chế độ sinh hoạt phù hợp

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh Rosacea (Chứng đỏ mặt)?

Để hạn chế diễn tiến của bệnh Rosacea, bạn nên duy trì các thói quen sinh hoạt sau:

• Rửa mặt 2 lần/ngày bằng khăn và sữa rửa mặt dạng nhẹ;
• Tuân theo hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng sữa rửa mặt, kem chống nắng và thuốc. Điều trị sớm có thể ngăn ngừa những biến chứng về sau;
• Ghi chép những hoạt động hằng ngày, những loại thức ăn và những vật dụng cá nhân có thể làm cho bệnh xuất hiện để có thể tìm ra nguyên nhân. Ví dụ như nếu da bị kích ứng và mẫn đỏ khi ăn cay, vậy ăn cay có thể là nguyên nhân làm bệnh khởi phát;
• Nên đổi sang loại sữa rửa mặt hay kem dưỡng da nhẹ hơn, không có chứa chất tạo hương, dầu hay hương liệu mạnh để giảm thiểu kích ứng da;
• Liên hệ với bác sĩ nếu bạn có những triệu chứng khác ở mắt hay mí mắt hoặc nếu quá trình điều trị của bạn không hiệu quả sau 3 đến 4 tuần.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.